|
De afgelopen vier jaar zijn zeven boeren van de Coöperatie Binnenveldse Hooilanden druk geweest met het verkrijgen van meer inzicht in het omzetten van natuurmaaisel in een hoogwaardig en toepasbaar product, Bokashi. Daarnaast is de bodem de afgelopen vier jaar gemonitord op o.a. organische stof en bodemleven om zo de invloed van bokashi op de bodemkwaliteit te onderzoeken. De boeren van de Coöperatie Binnenveldse Hooilanden boeren in een natuurrijk gebied waarbij natuur en landbouw elkaar versterken. Maaisel uit natuurgebieden kan een waardevolle toevoeging zijn in de bedrijfsvoering, maar hoe doe je dit goed?
Meten is weten
Op 5 december, voorafgaand aan pakjesavond, worden de boeren door projectleider Kirsten Snels welkom geheten op boerderij de Hooilanden bij Lodewijk Pool. Vol verwachting zijn de ogen gericht op de presentatie met voorlopige resultaten van Jan Paul Wagenaar van het Louis Bolk Instituut.
Jan Paul begint bij het begin, wat waren onze vragen 4 jaar geleden ook alweer?
- Hoe maak je een goede Bokashi kuil en houd je de onkruiddruk zo laag mogelijk?
- Wat zijn de effecten van Bokashi op de bodem, organische stof en bodemleven?
- Hoe ziet het verdienmodel eruit?
Deze pilot is gestart met een nulmeting van de percelen van de boeren die beoogd waren voor het toepassen van Bokashi. In de nulmeting is gekeken naar de chemische en fysiche samenstelling van de bodem, de indringingsweerstand en bodemleven (gr. Wormen). Daarnaast is gekeken naar de productie van de percelen en de voerkwaliteit. Het uitgangsmateriaal voor de Bokashi en het eindproduct van het fermentatieproces is ook gemonitord.
Jan Paul laat tijdens de bijeenkomst de data van de deelnemende boeren zien. Uit de tabellen en grafieken die Jan Paul zo ver als mogelijk heeft uitgewerkt voor deze bijeenkomst komen de volgende uitkomsten:
- Veel variatie in getallen, afhankelijk van jaar, groeiseizoen, maaimoment etc. Als uitgangspunt voor onderzoek niet ideaal, maar zo is de praktijk wel.
- Onkruidtoets is niet zorgwekkend, aantal kiemen per gram is redelijk laag.
- Nulmeting in voorjaar ‘21 en daar is al 1x Bokashi op geweest. Cijfers van 2024 nog niet bekend.
- Indringingsweerstand gemeten; deze lijkt op een lage diepte al best hoog. Hoe dieper hoe hoger het wordt, door een heel droog jaar 2021. De boeren herkenden de storende laag die in vrijwel de gehele regio voorkomt. Waarschijnlijk veel positief resultaat te behalen door anders (minder vaak rijden) omgaan met percelen, daardoor minder bodemverdichting.
- Wormen: eigenlijk geen verschil tussen Bokashi perceel en controle perceel. Bij mais wel beduidend minder wormen dan in grasland.
- Grasproductie: vergelijkbare kwaliteit, opbrengst met Bokashi lager. Wel heel veel verschil al tussen de percelen in de uitgangssituatie.
Alle deelnemende boeren ontvangen begin van komend een jaar een overzicht van hun bedrijf met de volgende gegevens:
- Landgebruik gecombineerde opgaven afgelopen 15 jaar
- Bodemanalyse van afgelopen 4 jaar
- Twee plaggen en dus kuiltjes per perceel / 2 monsters
- Structuur analyse bodem (plaggen)
- Indringingsweerstand meting
Bokashi waardevol of niet?
Wat kunnen we met elkaar zeggen over het toepassen van Bokashi na dit 4-jarig experiment? Vooral dat er veel variabelen van invloed zijn voor het wel of niet slagen van een goede bokashi kuil. Het uitgangsmateriaal is heel afhankelijk van een droog of nat seizoen, moment van maaien, etc. Wel weten we dat kort gehakseld en vochtig materiaal gunstig is voor het fermentatieproces en dus het eindproduct. Ook het luchtdicht afdekken direct na het kuilen is belangrijk.
De verschillen tussen de individuele percelen waren eigenlijk te groot om iets te kunnen zeggen van het effect op bodemleven en organische stof. Uit andere studies blijkt wel dat schimmelniveau’s aanzienlijk verbeteren bij toepassing van Bokashi.
Wat betreft het verdienmodel kunnen deze boeren zonder extra kosten aan uitgangsmateriaal komen. Wel moeten transportkosten en arbeid meegerekend worden voor een totaaloverzicht. Uit andere studies blijkt dat er rekening gehouden moet worden met ong. 25 á 35 euro/ton Bokashi.
De boeren zijn het wel met elkaar eens, volgens de literatuur worden veel theoretische voordelen genoemd maar de pilot resultaten zijn een beetje teleurstellend. Voor eigen gebruik is het in hun situatie (geen kosten voor uitgangsmateriaal) interessant om verder te leren en ontwikkelen met Bokashi maar om te gaan verwaarden voor anderen moeten de resultaten eenduidiger zijn.
Tekst: Yvette van Wichen
